Με λίγα λόγια απ’ την καρδιά θέλω να ιστορήσω
το πέρασμά σου απ’ τη ζωή και φόρο ν’ αποτίσω
τιμής και αναγνώρισης σε σένανε, κυρά μου,
ζουρτσάνα μου αξιοθαύμαστη, ζουρτσάνα μου γλυκιά μου.

Με όποιο μάτι κι’ αν σε δω, όπως κι’ αν σε κοιτάζω,
πάντοτε θα σε σέβομαι, πάντα θα σε θαυμάζω.
Γυναίκα, μάνα κι αδελφή, γιαγιά ή θυγατέρα,
ήσουν αξιοθαύμαστη, σωστή πέρα ως πέρα.

Ήσουν κοπέλα λυγερή, ορθόστηθη, σπαθάτη
κι’ όλοι οι νέοι του χωριού σε βάζανε στο μάτι
κι’ όλοι ονειρευόσαντε πώς θα σε κατακτήσουν
και σπίτι κι’ οικογένεια μαζί σου για να κτίσουν.

Κι’ όταν ήρθε η ώρα σου και συ να παντρευτείς
μπήκες αμέσως στα βαθιά χωρίς να το σκεφτείς.
Του σύντροφού σου στη ζωή ήσουνα δεξί χέρι
και όλα τα κατάφερνες πιστό και άξιο ταίρι.
Παιδιά, γονείς, πεθερικά όλα σου τα προλάβαινες
κι αναποδιές και κούραση εσύ δεν καταλάβαινες.

Δε σου ’ρθαν όλα ρόδινα, άνετα για να ζήσεις,
βρήκες πολέμους, κατοχή και πείνα και στερήσεις,
μα όλα τα υπέμεινες με πίστη, καρτερία
και στον αγώνα της ζωής έγραψες ιστορία.
Καμιά φορά σε δίκαζε η ζωή να μείνεις μόνη,
δε δείλιαζες, δεν κιότιζες, άρπαζες το τιμόνι
και κουμαντάριζες σωστά, σα μάνα και πατέρας,
και σπίτι και νοικοκυριό τα έφερνες εις πέρας,
με μαεστρία θαυμαστή και υπομονή μεγάλη
όρθια στις κακοτοπιές, σκληρή στη βιοπάλη.

Έτσι σωστά πορεύτηκες και πέρναγαν τα χρόνια
και μεγαλώναν τα παιδιά κι’ απέκτησες εγγόνια
κι απ’ τα πολλά τα βάσανα και τους πολλούς καημούς,
έπεφταν οι δυνάμεις σου κι άλλαζες ρυθμούς,
μα πάντα εσυνέχιζες το δρόμο της θυσίας,
κι ήρθε ο καιρός της διδαχής, η ώρα της νουθεσίας.

Και καθισμένη στο σκαμνί αντίκρυ στη φωτιά σου,
στα κουρασμένα γόνατα άπλωνες την ποδιά σου
και κάθιζες τα εγγόνια σου, τα δυο φορές παιδιά σου.
Και με αγάπη, με στοργή, με χάδια και κανάκια,
σιγά-σιγά τα έμπαζες στα δύσκολα σοκάκια

της απαιτητικής ζωής που κλήθηκαν να ζήσουν,
για να επιβιώσουνε και να δημιουργήσουν.
Τα δίδασκες, τα μάθαινες πώς κάνουν το σταυρό τους,
την προσευχή πώς κάνουνε με πίστη στο Θεό τους,
για να τον έχουν σύμμαχο, βοηθό, συμπαραστάτη
σε κάθε δύσκολη στιγμή, σε κάθε μονοπάτι,
που με παγίδες άμετρες καλούνται να διαβούνε
και νικητές πανάξια στο τέλος για να βγούνε.

Αργότερα εγέρασες και κύρτωσαν οι ώμοι
και στης ζωής το δύσκολο βρέθηκες σταυροδρόμι,
αν τις δραστηριότητες πρέπει να σταματήσεις
ή το στρατί της προσφοράς πάλι να συνεχίσεις.
Εδιάλεξες το δύσκολο, δεύτερο μονοπάτι
και μοίραζες τις γνώσεις σου χωρίς να κρύβεις κάτι.

Τις γνώσεις που απέκτησες απλόχερα εμοίραζες
και τις νεότερες γενιές με καλοσύνη εδίδασκες.
Πώς πλένουν, πώς λευκαίνουμε, πώς φτιάχνουν το σαπούνι,
πώς πλάθουν τα ζυμαρικά, πώς λιώνουν το γουρούνι,
το νήμα πώς το διάζονται στον αργαλειό, να υφάνουν,
το πλέξιμο, το κέντημα, με τέχνη να το κάνουν.
Ωφέλιμα πορεύτηκες ως της ζωής το γέρμα,
με τις χρυσές σου συμβουλές, χρήσιμη ως το τέρμα.

Για όλα αυτά υποκλίνομαι στη μνήμη σου, γλυκιά μου,
ύμνοι σου πρέπουν και τιμές, πατριώτισσα δικιά μου
κι’ ένα θρονί πανύψηλο σου στήνω στην καρδιά μου.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αυτούς τους στίχους τους έγραψα σε μια στιγμή συναισθηματικής φόρτισης. Σκεφτόμουνα τα περασμένα, τις παλιές γυναίκες της Ζούρτσας, και τον τρόπο ζωής τους. Σκεφτόμουνα και τη μάνα μου. Τη μάνα μου που δε γεννήθηκε στη Ζούρτσα. Έζησε όμως 74 χρόνια στη Ζούρτσα. Μια ολόκληρη ζωή. Γι’ αυτό νομίζω πως εδικαιούτο να λογίζεται Ζουρτσάνα. Ας με συγχωρήσουν οι σημερινές γυναίκες που δεν αναφέρομαι σ’ αυτές.  Άλλωστε αυτές είναι ακόμη «εν ενεργεία» και άρα είναι ακόμη «υπό κρίσιν…».  Κάποιος άλλος αργότερα θα γράψει γι’ αυτές. Ούτε πιστεύω πως είναι επιλήψιμο αν δεν ξέρουν να διάζονται το νήμα, ή να φτιάχνουν σαπούνι. Άλλες εποχές, άλλες δουλειές, άλλα ενδιαφέροντα, άλλες προτεραιότητες. Ας παραδειγματιστούν όμως από τις παλιές και δεν έχουν να χάσουν. Η ζωή θα τις δικαιώσει.

ΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΙΔΗΣ